Kronik yara bakımı disiplinli bir yaklaşım gerektirir. Kronik Yara Bakım konusunda uzman hekimler ve tıbbi personeller, hastanın yaralarının durumunu değerlendirerek kendisine en uygun tedaviye karar verir. Yaranın özelliklerine göre bakım ve pansumanlarının yapılmasının yanı sıra yaranın özelliklerine göre Plastik Cerrahi ve Genel Cerrahi bölümleri de hastayı yakından takip eder. Yara bakımında yurt dışından yara bakımı konusunda özel olarak ithal edilen "Yara Bakımı ve Pansuman Ürünleri" kullanılmaktadır. Uzman hekimlerimiz hastanın durumu ve ihtiyaçlarına göre kontrol sürelerini belirleyerek gerekli işlemleri yapmaktadırlar.
Kronik Yara Nedir?
Geç ya da güç iyileşen veya hiç iyileşmeyen yaralara kronik yara denir. Akut yaralardan farklı olarak kronik yaraların kendine özel ortamı bulunur. İskemi, hipoksi ya da enfeksiyon kronik yara ortamının başlıca özelliklerindendir. Normal bir yara üç ay gibi bir süre içerisinde iyileşmiyorsa kronik yara olarak adlandırılabilir. Kronik yara kapsamında diyabetik ayak yaraları, bası yaraları, venöz ülserler, iskemik ülserler, çeşitli vaskülitlere bağlı yaralar bulunur. Yumuşak doku alanlarını kapsayan radyoterapi sonrası gelişen yumuşak doku radyonekrozları ile bazı kemoterapi ilaçlarının ekstravazasyonu (Sıvının bir damardan doku aralıklarına sızması veya boşalması hali) gibi nedenlerle de kronik yaralar gelişebilir.
Kronik yaraların ortaya çıkışına neden olan genel faktörler obezite, sigara kullanımı, beslenme bozukluğu, ileri yaş, vitamin ve eser element eksikliği, malignite, kemoterapi ve radyoterapi, bağışıklığı baskılayan ilaç kullanımı, steroid ve antikoagülan kullanımı gibi çok çeşitlidir. Bununla birlikte genel nedenler olmadan da bir yara kronikleşebilir. Bu durumda daha çok yara yerini ilgilendiren lokal faktörlerden bahsedilir. Yetersiz kan akımı, derinin aşırı gerilmesi, cerrahi yaranın uygun kapatılmaması, yetersiz venöz drenaj, yabancı cisim varlığı, enfeksiyon varlığı, yara bölgesinin hareketli olması gibi lokal faktörler nedeni ile de yara iyileşmesi gecikebilir.
Kronik Yara Çeşitleri
Kronik Yaralar
Belirli bir zaman içerisinde iyileşmeyen ve genelde tekrar eden yaralara kronik yara denir. Bu yaralar, dokular üzerindeki bir basınç, zayıf kan dolaşımı veya zayıf beslenme gibi altta yatan bir durumun görsel kanıtı olarak görülebilir. Bası yaraları, venöz bacak ülserleri ve diyabetik ayak kronik yaralara örnek olarak gösterilebilir. Kronik yaraların başarılı bir şekilde tedavi edilebilmesi için kişinin bir bütün olarak incelenmesi gerekir. Bunun yanında çok titiz lokal yara bakımı, yara iyileşme sürecinin anlaşılması, modern yara örtüleri hakkında bilgi birikimi ve yaranın altta yatan sebeplerinin düzenlenmesi ve kontrolü gereklidir.
Diyabetik Yaralar (Şeker Hastalarında Oluşan Yaralar)
Kronik bir hastalık olan diyabet zamanla damar ve sinir dokularına hasar verir. Damarlardaki dolaşım bozuklukları özellikle ayak bölgesinde yaraların oluşmasına neden olur. Açılan yaralar ne yazık ki geç fark edildiği için yara bakımı uzun bir süreci kapsar. Yaranın tedavisinde kan şekerinin kontrol altında tutulması, yaralı ayağın kalp hizasında yukarıda tutulması, enfeksiyon, nekrotik dokuların varlığı gibi yaranın özelliklerine göre uygun yara bakımı ve pansumanın yapılması gerekir. Tedavi uzun sürer ve sabır gerektirir. Yaranın iyileşme sürecinde gerekli yara bakımı uygulansa da geriye gidişler görülebilir.
Dolaşım Bozukluğuna Bağlı Yaralar
Özellikle sigara tüketimine bağlı olarak gelişen Burger hastalığı, damar sertliği gibi dolaşım bozukluğuna bağlı olarak ortaya çıkan hastalıklar damarların tıkanmasına neden olur. Damar tıkanıklığı ise bacak yaralarına; ilerleyen vakalarda ise ne yazık ki ayak ve bacak kaybına yol açabilir. Bu tür hastalıklarda oluşan yaralar genellikle derindir ve uzun süreli tedavi gerektirir.
Varis Yaraları
Daha çok ayak bileği ve bacağın ön kısmında görülen bu yaraların temel nedeni ilerleyen varislerin kan dolaşımı problemlerine yol açmasıdır. Varis yaraları tedavisi zor ve hasta tarafından uzman görüş alarak tedavisinin gerçekleştirilmesi gereken yaralardır. Bu yaraların hekim kontrolünde takip edilmesi ve yaraya uygun şekilde tedavi edilmesi gerekir. Hekim takibi altında tutulması, yaraya uygun pansuman yapılması ve gerekli görüldüğü takdirde cerrahi müdahale yoluyla tedavisinin gerçekleşmesi gerekir.
Yatmaya Bağlı (Bası) Yaraları
Yatağa bağımlı/ Felçli hastalarda uzun süre aynı pozisyonda yatmaya ya da tekerli sandalye kullanmaya bağlı olarak, yatak ya da sandalye ile temas yerlerinde meydana gelen basınç nedeniyle oluşan yaralardır. Oluşan basınç kızarıklıklar olarak ortaya çıkar ve tedavi edilmezse büyüyen yaralara dönüşebilir.
Fiziksel Travmalara Bağlı Yaralar
Düşme, çarpma, batma gibi dış etkenlerle dokularda ya da sinirlerde oluşan hasarlar fiziksel travmalardır. Travmadan hemen sonra hastanın ilk müdahalesi acilde hekim tarafında yapılır ve gerekli görüldüğünde ilgili diğer hekimlerle iletişime geçerek travmanın şiddeti ve oluşturduğu hasara bağlı olarak cerrahi bir müdahale de gerçekleştirilebilir. Uzman hekimin Cerrahi müdahale sonrası ya da cerrahi müdahaleye gerek duymadan yaranın pansuman ve bakımla tedavi edilmesini uygun görmesi durumunda da yaranın yine doktor gözetiminde gerekli bakımının ve pansumanın yapılması gerekir.
Yanık Yaraları
1.ve 2. Derece yanıklarda yanıkların durumuna göre günlük ve 2-3 günlük olmak üzere pansuman yapılır. İyileşme hastanın yaşı ve yaranın durumu ile birebir bağlantılıdır.
Ameliyat Sonrası Kapanmayan Yaralar
Ameliyatlarına bağlı olarak gelişen yaraların bakımında uygun yara bakımı ve pansuman yapıldığı takdirde ortalama 3-6 haftada iyileşme görülür. Yaranın durumuna bağlı olarak her gün ya da gün aşırı pansuman yapılır.
Kronik Yara Bakım Ünitesinde Tedavi Edilen YaralarKronik yaralarda çoğu zaman hastalar ve yaralar bakımla ilgili standartlara uymadığı için yara iyileşmesini sağlamak, iyileşme sürecini kısaltmak ve kayıpları önlemek için yardımcı tedavi metodları geliştirilmiştir. Hiperbarik Oksijen Tedavisi de bu yöntemlerden biridir.
Hiperbarik Oksijen Tedavisi (HBO):
Hiperbarik Oksijen Tedavisi; %100 oksijen verilen bir medikal uygulama olup, deniz seviyesinde, atmosferik basıncın 2-3 katı (genelde 2.5-2.6 katı) oksijen ile yapılan bir tedavidir. Bir başka deyişle kandaki hemoglobinin dokulara hayatı sürdürecek olan oksijen moleküllerini daha fazla götürebilmesi amacıyla kapalı bir ortamda 2.5 ATA basınç altında oksijen tedavisi uygulanmasına hiperbarik oksijen tedavisi denir.
Kronik Yara İyileştirilmesinde Dikkat Edilecekler;
Yaranın sebebi teşhis edilmeli, önlenmeli veya tedavi edilmelidir.
Bu yöntem yara iyileşmesi tedavisinde, zor yaralarda, geç iyileşen ve tekrarlayan yaralarda, iyileşmeye yardımcı olan bir tedavi yöntemidir. Vakum tedavisi ile yara üzerine belli bir negatif basınç uygulanarak yara iyileşmesi hızlandırılır. Özellikle kan akımı sınırlı kronik ya da travmatik yaralarda lokal kan akımını yaklaşık 4 kat arttırarak hem granülasyon dokusu gelişimine olumlu etki yapmakta hem de bu etki ile birlikte bakteri sayısını azaltırken yara iyileşme dokusunu yani “granülasyon dokusu” gelişimini hızlandırmaktadır. Ayrıca mekanik stres ile sistemin yarattığı yaranın merkeze doğru (sentripedal) çekilmesi ile de yara kontraksiyonu ve yara boyutlarında anlamlı küçülme elde edilmektedir. Ayrıca özellikle subakut yaraların önemli problemi olan ödem ve sistemin vakum etkisiyle ödem sıvısını azaltması sonucu bu ödemin yarattığı zararlı etkiler oldukça minimuma indirgenmektedir.
Ultrasonic yarsa tedavi
Ultrason teknolojisi halen bazı kemik yaralarının tedavisinde de kullanılıyordu ancak bu araştırma ile birlikte yeni bir uygulama alanı daha buldu. Araştırma kapsamında hayvanlar üzerinde yapılan deneyler, ultrasonik yara tedavi sayesinde kronik yaraların iyileşme sürecinin %30 civarında azaldığı saptandı.
Yüksek frekanslı ses dalgaları yaranın içindeki ve etrafındaki hücreleri titretiyor. Bu süreç, hücreleri uyandırıyor ve yaralara daha duyarlı hale getiriyor.
Araştırma, yaşlı ve diyabetik farelerde yaranın iyileşme süresinin dokuz günden, altı güne düştüğünü gösterdi. Deneyler süresince araştırma ekibi, ultrasonik yara tedavisinin haftalarca kapanmayan yaralar üzerinde tedavinin gücünü test etmek için, yaralar kronikleşmeden tedavi uyguluyordu.
Ultrasonik yara tedavisi normal iyileşme sürecini aktif hale getiriyor. Bu yöntem, hücreleri normalde yapmaları gereken şeyi yapmaları için uyandırıyor.”
Ozon Terapisi
Ozon 3 oksijen atomundan oluşan bir gazdır. Doğada atmosferde belirli oranlarda bulunur. En güçlü oksidan ve dezenfektan maddelerden birisidir. Ozon tedavisi medikal ozon jeneratörleri sayesinde elde edilen ozon gazının vücuda çeşitli şekillerde verilerek hastalıkların tedavisinde kullanılmasıdır.
O2 Hiperbarik
Hiperbarik oksijen tedavisi, kapalı bir basınç odası içinde saf oksijen solunması şeklinde uygulanan bir tedavidir. Hiperbarik oksijen tedavisi kısaca HBOT olarak da bilinmektedir. HBOT ile tedavi edilen hastalıklar arasında, diyabet, kemik enfeksiyonları, damar tıkanıklıkları, yanık ve radyoterapi yani ışın tedavisi sonucu ortaya çıkan yaralar gibi iyileşmek için oksijene ihtiyaç duyulan hastalıklar yer almaktadır. Ayrıca ani işitme kayıpları, göz damarlarında tıkanıklığa bağlı gelişen ani görme kayıpları, dalış sırasında hızlı basınç değişimi sonucu gelişen ve vurgun olarak da bilinen dekompresyon hastalığı gibi birçok hastalıkta da hiperbarik oksijen tedavisi uygulanmaktadır.
Büyüme Faktori ile Tedavi
Diyabet hastalarında görülen Diyabetik Ayak Ülseri vakalarında kullanılan Heberprot-P, doğrudan yaraya intralezyonel olarak uygulanmakta olan, insan “Büyüme Faktörü”dür. Heberprot-B genellikle bu ve bu tarz kronik yaralarda güçlü bir tedavi yöntemi olmakla birlikte ;
-topikal O2 tedavisi
50 ml basınç ile nemlendirilmiş o2 uygulaması ile yerel ve periferaloksijenasyon ve vaskülerperfizyonun iyileşmesini sağlar.
Akut ve kronik yaraları iyileştirmek için döngüsel basınçlı oksijeni kullanan , kanıtlanmış güvenli bir terapidir.
• Anaerobik organizmaların ve potansiyel enfeksiyonların imhasını gerçekleştir.
• Yerel ve Periferaloksijenasyon ve vaskülerperfüzyonun iyileştirmesini sağlar.
